Receptura

Receptura

Bażant na winie

Wraz z nadejściem jesieni zmieniał się sposób odżywiania ludzi. Świeże jarzyny i owoce zastąpiły ciężkie, bardziej pożywne posiłki. Jedzono gęste zupy, marynowane warzywa i dziczyznę. Regularnie przyprawiano dziczyznę szczególnie w bogatszych miejskich gospodarstwach. Książka kucharska słynnej czeskiej kucharki M.D. Rettigovej zawiera mnóstwo przepisów na przyrządzenie różnego rodzaju dziczyzny (bażantów, kuropatw, dzikich kaczek, głuszców, zająców, saren). Po powstaniu Czechosłowacji  zaczęła stopniowo na tradycyjną kuchnię czeską wywierać duży wpływ kuchnia francuska. Bardziej popularną stała się wówczas książka kucharska Marii Janků-Sandtnerovej z roku 1925. Od tego czasu książka z jej przepisami została wydana w nakładach przekraczających siedemdziesiąt edycji.
Dziczyzna zawsze odgrywała w kuchni czeskiej ważną rolę. Jest to przecież kraj bogato zaleśniony i dlatego dziczyzny było zawsze pod dostatkiem. Obecnie za tradycyjne dania kuchni czeskiej uważane są gulasz z knedlikiem i różnego rodzaju sosy, a dziczyzna z talerzy czeskich niestety zniknęła. Bez względu na fakt, że dziczyznę dziś można kupić w sklepach w ciągu całego roku!
Bażant oprócz doskonałego smaku jest również bardzo zdrowym mięsem. Zawiera ono bowiem niewielką ilość tłuszczu i dużo antyoksydantów. Ponieważ bażant żyje w lesie, można go uważać za ekologiczne mięso.  

Czeskie knedliki

Knedlik jako dodatek
Knedliki są jednym z najbardziej ulubionych dodatków kuchni czeskiej. Charakterystyczne są również dla austriackiej i bawarskiej kuchni, w formie gnocchi można się z nimi spotkać we Włoszech, Węgrzech albo w Słowenii. Słowackie hałuski są również do knedli podobne.
Kiedyś knedliki nie były tylko dodatkiem, ale (zwłaszcza w biedniejszych regionach) były podawane jako główne danie. Tak powstały naprzykład południowoczeskie „drbáky“, szumawskie „bosáky“ albo wałaskie „šulánky“ z makiem.
Knedliki są dziś pokazywane jako dowód, dlaczego kuchnia czeska jest niezdrowa i kaloryczna. Doradcy żywieniowi nie zarzucają im kaloryczność, ale fakt, że są zrobione z białej mąki. I tak jak u wszystkich dań podkreślają zbilansowanie i odpowiednią wielkość porcji. Jeżeli więc nie będzie się je jadło codziennie w wielkich ilościach z dokładką sosu, to nie ma powodu do obaw.

Dzik z sosem z dzikiej róży

Grzybowy kuba (zapiekana kasza jęczmienna z grzybami)

Święta Bożego Narodzenia to okres obfitości. Nasi przodkowie w Wigilię zachowywali ścisły post, w ciągu dnia nie jedli a na kolację raczyli się tylko bezmięsmymi pokarmami i rybami.  W zamian starali się ułożyć  świąteczne menu z dziewięciu potraw. W biednych rodzinach zaliczano do tych potraw również na przykład jabłka, suszone owoce albo orzechy. Podczas gdy smażony  karp jest raczej nowoczesnym daniem, tradycja strudli czyli vanocky  -  słodkiego, wypiekanego z 9 kawałków białego ciasta chleba-chałki z rodzynkami  i grzybowego kuby  sięga głęboko w przeszłość.
Kasza jęczmienna (pęczak) , z której przygotowuje się kuba, była w przeszłości powszechnym składnikiem posiłków. Dzisiaj została wyparta przez ryż i  dla większości z nas przedstawia tylko tradycyjny pokarm związany z Wigilijnym menu. A dla wielu nawet tego nie... A szkoda, ponieważ kasza jęczmienna jest zdrowa i smaczna a kubę można przygotować kiedykolwiek w przeciągu roku,  nawet ze świeżymi  grzybami. Ponieważ chodzi o danie wegetariańskie, można  go zjeść  nawet na obiad  wigilijny  i bez strachu czekać na przyjście złotego prosiątka (zgodnie z czeską tradycją osoby, które wykażą się w Wigilię wstrzemięźliwością, zobaczą złote prosiątko). 

Wołowy rostbef na kurkach

Smażony karp z sałatką ziemniaczaną

W odróżnieniu od grzybowego kuby, na stole wigilijnym w żadnej czeskiej rodzinie nie może brakować smażonego karpia podawanego z sałatką ziemniaczaną. Razem z tradycją wystrajania choinki są filety ze smażonego karpia bez wątpienia jednym z najbardziej dotrzymywanych zwyczajów bożonarodzeniowych. Tradycje te są jednak stosunkowo nowe. Dotarły one bowiem do Czech dopiero w XIX wieku. 
Karpia smażonego z sałatką ziemniaczaną polecała do postnego menu wigilijnego już M.D. Rettigova ,słynna czeska kucharka, autorka książki z przepisami pod tytułem „Kucharka domowa“. Pierwszy raz jej książka została wydana w roku 1826 (od tej pory jeszcze wiele razy,ostatnio w roku 2004). Do uroczystego stołu wigilijnego poleca autorka pięć, a nawet czternaście potraw, w których nie brakuje takich przysmaków, jak raki, węgorze, szczupaki, małże, żaby czy ślimaki. A jak wyglądał przepis na sałatkę ziemniaczaną według Rettigovej? Ziemniaki, cebula, jajka, ocet i olej to nic wyjątkowego, dodawane są bowiem do sałatki i dzisiaj. W jej wersji jednak do sałatki dodaje się również to, co zostało z potraw wigilijnych. W sałatce można więc znaleźć takie składniki, jak cielęcinę pieczoną na zimno, szynkę, wędzony język, kapłonia, śledzia, sardele, strąki fasoli lub kalafior. Składniki do naszego przepisu można jednak uzyskać o wiele łatwiej.

Farsz wielkanocny

Poniedziałek Wielkanocny w tym roku przypada dopiero na pierwszy dzień w kwietniu, jednak przepis na tradycyjny farsz wielkanocny (albo też „hlavičkę“) umieściliśmy jeszcze do marca. Dlaczego? Ponieważ już się nie możemy doczekać! Ponadto coś zielonego według przesądów powinno znaleźć się na stole już w Wielki Czwartek, a więc dlaczego nie farsz pełen przypraw?
Święta wielkanocne są związane z szeregiem charakterystycznych potraw: w środę popielcową „trhanec“ (ponieważ danie powinno wyglądać brzydko i tak, jakby się nie udało), w Wielki Czwartek coś zielonego ( dlatego gotowało się przede wszystkim z pietruszki, szpinaku albo młodych pokrzyw), w Wielki Piątek, w dzień postny, ryby albo gęste zupy, w Wielką Sobotę farsz wielkanocny i mazanec. Niedziela Wielkanocna była zwieńczeniem świąt wielkanocnych, gdzie obok „buchet“, „mazanców“, „judaszy“ i „pučálky“ (danie z kiełkującego grochu) na stole nie brakowało mięsnego bulionu  i pieczonego mięsa. I oczywiście baranek wielkanocny, dlatego że na prawdziwego barana wiele rodzin nie miało pieniędzy. W Poniedziałek Wielkanocny jedzono głównie dania z jajek, ponieważ jajka były symbolem odrodzenia. I pieczono następną porcję farszu wielkanocnego.
Dla farszu istnieje mnóstwo odmian regionalnych, jak również i mnóstwo przepisów. Element łączący to użycie wiosennych przypraw (młodych pokrzyw, pietruszki,szczypiorku, szpinaku albo bluszczyku). Tradycyjnie do farszu dodawano trzy rodzaje mięsa, wieprzowe, baraninę, jagnięcinę, mięso kozie, z królika albo cielęcinę (od mięsa z głowy cielęcia pochodzi nazwa „hlavička“). W niektórych regionach dodawano wnętrzności, robiono również farsz bez mięsa na przykład z grzybami. Najbardziej tradycyjny jest jednak farsz z wędzonym mięsem i młodymi przyprawami, który można przygotować według naszego przepisu.

Comber jagnięcy ze škubancami i sosem tarninowym

Przygotowanie tego dania zajmuje trochę czasu. Dobre rzeczy wymagają cierpliwości, ale talerz pachnący rozmarynem, boczkiem i śliwkami naprawdę ten trud wynagrodzi. Ten przepis jest specjałem z Moraw Wschodnich.
 

Drożdżowe bułeczki – buchty- z powidłami i twarogiem

W lutym osiąga szczyt okres karnawałowy w Czechach charakterystyczny świniobiciami i karnawałowymi zabawami, talerzami pełnymi pączków i buchet - nadziewanych  bułeczek drożdzowych. Jest to  trzytygodniowy okres rozpoczynyjący się w dzień  Trzech Króli a kończący we wtorek przed Środą Popielcową,  która oznacza początek czterdziestodniowego postu przed Wielkanocą.
Najweselsze bywają ostatnie trzy dni – ostatki , których  świętowanie wiąże się z  jedzeniem. Jeszcze przed rozpoczęciem postu  najeść się do sytości... Największa zabawa zaczynała się w karnawałową niedzielę obfitym obiadem. Tradycyjnie na stole nie mogło zabraknąć kiszki wątrobianej, kiełbasy i słoniny, pączków i faworków, no i oczywiście gorzałki, by się zagrzać. W poniedziałek odbywały się potańcówki  a we wtorek korowody przebierańców. O północy jednak wszelka zabawa skończyła się, rozpoczął się okres postu i na stole zamiast mięsa pojawiła się soczewica, chleb, jajka i ziemniaki.
W niektórych krajach jest do dziś wesoły korowód przebierańców częścią obchodów. Ten, który corocznie odbywa się w Hlineckim, jest od roku 2010  wpisany na Światową Listę Dziedzictwa Kulturaknego UNESCO, która w ten sposób pomaga miejscowym obywatelom z ochroną niematerialnego dorobku kulturalnego. Gdzie indziej tradycje już powoli zniknęły. Ale przynajmniej kilka kiszek  i talerz  buchet prawie nikt sobie  nie daruje.. 

Pieczona gęś świętomarcińska

Stare czeskie powiedzienie o Marcinowi, który przybywa w listopadzie na białym koniu, jest ogólnie znane. Był to okres, kiedy kończył się rok gospodarczy i zaczynał padać śnieg. Stąd być może wywodzi się przysłowie - Jeśli zima swą drogę zaczyna, to czyni to w dzień świętego Marcina.-  Inne znane czeskie powiedzienie mówi też, że jeżeli w dzień świętego Marcina nie zje się gęsi, to będzie się głodowało przez cały rok. 
Gęsi na stole świętomarcińskim nie mogło brakować. Oprócz gęsi podawano ale również kaldoun (zupa z podrobami), lub przyprawiano wątrobę z gęsi. Tradycyjna pieczona gęś podawana jest z kminem i czerwoną duszoną kapustą. W kuchni staroczeskiej gęś pełniono jesiennymi jabłkami  - dokładnie jak w naszym przepisie. 
Święto świętego Marcina  jest również w Czechach nierozłącznie związane z dojrzewaniem młodego wina i jego  degustacją. Tradycja mówi, że pierwsze młode wino można otworzyć dokładnie 11.11. o godzine jedenastej. Nic dziwnego, że morawscy i czescy winiarze stworzyli tradycję, w której połączyli degustację wina oraz ucztę z gęsi. Młode wino zawiera w sobie większą kwasowość, i dzięki temu doskonale pasuje do pieczonej gęsi wspomagając trawienie.  

Polędwica wołowa w sosie śmietanowym

Jakie danie jest typowo czeskie? Prawdopodobnie polędwica wołowa w sosie śmietanowym znajdzie się w pierszej piątce wymienionych. Może właśnie dlatego o oryginalny przepis toczą się nieustanne kłótnie.
Główny problem tkwi w tym, czy danie trzeba przyrządzać wyłącznie z polędwicy, czy można użyć innego kawałka mięsa, ponieważ do długiego duszenia szkoda użyć polędwicy. Czy możemy mówić o sosie polędwicowym, albo chodzi tylko o polędwicę w śmietanie? Zwolennicy pierwszej teorii opierają swoje twierdzenia o sos jarzynowy, który był kiedyś gotowany przez żonę mistrza dla rzemieślników przed tym, nim odeszli z pracy do domów. Ponieważ jedli kolację wieczorem, przy świeczkach, zaczęli sos nazywać „svíčková“. Przeciwnicy  tej teorii argumentują tym, że w książkach kucharskich Anuše Kejřové albo Marie Janků-Sandtnerové znajdują się przepisy z prawdziwą, naszpikowaną polędwicą.
Namiętne spory są prowadzone również o to, czy mięso piec osobno, albo dusić razem z jarzynami, czy dodawać musztardę i czy sos należy miksować blenderem albo przetrzeć przez sito.
W każdym razie, ile kucharek, tyle przepisów. Przynajmniej możemy się zgodzić, że danie podajemy z czeskim knedlikiem.

Twarogowe knedliki z truskawkami

Charakterystyczną cechą kuchni czeskiej jest duża ilość słodkich dań, które można jeść nie tylko jako deser, ale jako danie główne – žemlovka (rodzaj szarlotki z pieczywa), placuszki, naleśniki, a przede wszystkim owocowe knedliki. Za granicą knedliki są zaskoczeniem, dla Czechów są ukochanym smakiem dzieciństwa. Trzeba pamiętać, że mamy o wiele więcej niż jeden rodzaj owocowych knedlików: do śliwek najlepiej pasuje ciasto z ziemniaków, do moreli ciasto ptysiowe, do borówek drożdżowe a do truskawek... do truskawek najlepiej pasuje ciasto twarogowe!
W maju zaczyna się sezon na jagody, który trwa aż do czerwca. W odróżnieniu od truskawek szklarniowych bez smaku i zapachu, które można kupić przez cały rok, te z ogródków i czeskich pól, które dojrzały na słońcu, smakują i pachną naprawdę wyjątkowo. Najbardziej lubią proste i krótkie przygotowanie, takie jak właśnie nasz przepis. Należy tylko pamiętać, żeby nie gotować knedlików zbyt długo, aby truskawki zostały soczyste i jędrne.

Drożdżówki weselne

Czerwiec to miesiąc ślubów. W maju ślubom bronią przesądy, w lipcu są burze i zła pogoda, w sierpniu doskwierają upały albo silny wiatr. Nie ma się więc czemu dziwić, że wiele narzeczonych wybiera właśnie czerwiec z przyjemną i niezmienną pogodą.
Ze ślubem tradycyjnie wiąże się wiele tradycji. Chyba najbardziej rozpowszechnioną tradycją w Czechach jest pieczenie drożdżówek weselnych. W większości rodzin przywilej ich pieczenia należy do mamy panny młodej. Często z tej okazji spotykają się również babcie i koleżanki. Jednak pannna młoda nie powinna by uczestniczyć w ich pieczeniu, ponieważ podobno miałaby płaczliwe dzieci i żyłaby w ubóstwie.
Istnieją różne rodzaje drożdżówek- te, którymi zaprasza się na wesele (piecze się je trzy tygodnie przed ślubem), te, którymi oznajmia się o przyszłym ślubie (piecze się je tydzień przed ślubem dla dalszych krewnych, którzy nie są zaproszeni na wesele) i te, którymi obdarowywuje się gości weselnych po ślubie. Ciekawostką są drożdżówki rogowe. Według jednej tradycji chodzi o te pieczone w rogu blachy do pieczenia. Druga tradycja mówi o drożdżówkach w kształcie wiatraku z różnym nadzieniem w każdym rogu. Ten, kto zje taką drożdżówkę, ożeni się albo wyjdzie za mąż do roku. Na Morawach były pieczone zarówno malutkie drożdżówki, jak i tak duże, że było potrzeba dwu mężczyzn, żeby je nieść. W etnograficznym regionie w okolicach wioski Doudleby piekły się piętrowe drożdżówki, a w Ziemi Chodskiej przyrządzano je z wiązanką rozmarynu…
Drożdżówki powinny zawierać przynajmniej trzy rodzaje nadzienia, ciasto  może być kruche albo drożdżowe, istnieją drożdżówki z nadzieniem, kruszonką, z dżemem śliwkowym oraz kruszonką i serem. Najważniejsze to nie oszczędzać na składnikach i mieć uczucie radości z pieczenia!

Golonka wieprzowa pieczona w ciemnym piwie

Czeskie piwo należy do najbardziej znanych w świecie i jest chronionym oznaczeniem geograficznym UE. Takie oznaczenie może uzyskać tylko piwo wyprodukowane w browarze na terenie Republiki Czeskiej ze ściśle określonych czeskich składników, z użyciem szczepu drożdży piwowarskich tzw. fermentacji dolnej i technologii charakterystycznej do produkcji czeskiego piwa. Właśnie fermentacja dolna jest dla czeskiego piwa charakterystyczna. Dzięki niej ma piwo intensywniejszy kolor, pełniejszy smak i jest bardziej gorzkie.
Za kolebkę piwa uważa się Mezopotamię. Piwo gotowali Sumerowie, Babilończycy i antyczni Egipcjanie. Na terenie Czech piwo warzyło się za czasów celtyckich Bojów i Słowian mitycznego praojca Czecha. Dzięki cechom piwowarskim, które sprawdzały jakość piwa i kontrolowały, kto piwo gotuje, miały czeskie piwa wysoką jakość już w średniowieczu. Właśnie w Czechach, w Brnie, była czeskim piwowarem F.O. Poupětem założona pierwsza szkoła piwowarska w Europie.
Dla piwa, takiego jakie znamy dzisiaj, był prawdopodobnie najważniejszy  rok 1842, kiedy w nowo założonym browarze mieszczańskim w Pilznie (dzisiejszym Prazdroju) piwowarowi Józefu Grollu udało się wyprodukować naprawdę wyjątkowe piwo- właśnie dolną fermentacją. Tylko pół roku później powstała pierwsza pilznieńska piwiarnia „U Pinkasů“ w Pradze, gdzie było sprzedawane tylko wyżej wymienione piwo. Tradycja tej piwiarni i znakomitego czeskiego piwa trwa do dnia dzisiejszego. Tylko sierpniowe chmielowe brygady pracy socjalistycznej już nie istnieją…
O pieczonej wieprzowej golonce możemy się posprzeczać z kuchnią bawarską. Bawarczycy swoją charakterystyczną „Schweinhaxe“ podają z knedlą i z kapustą albo kapustą kiszoną i ziemniakami. Jednak w odróżnieniu od Czechów nie zapijają jedzenie najlepszym piwem na świecie! Czy sobie upieczemy golonkę w domu albo  kupimy w restauracji, piwo jest do niej najlepszym dodatkiem.

Placek z owocami i migdałową kruszonką.

Gdyby istniał konkurz na najczęściej  wypiekany domowy deser wśród czeskich  gospodyń , placek z owocami i migdałową kruszonką na pewno znalazł by się na topie, szczególnie latem! Nazywany jest różnie-  kołacz, kiedy ma kształt koła, naleśnik  albo lany placek rozciągnięty na całą blachę.
Ze śliwkami, borówkami, porzeczkami, z czereśniami, morelami albo truskawkami i malinami ,.... Isnieje wiele nazw i wersji, ale wynikiem zawsze jest najlepszy sposób na wykorzystanie letnich nadwyżek.
W restaracjach zostały czeskie tradycyjne wypieki wyparte przez armię lodów w pucharkach, tiramisu lub czekoladowe torciki. Tak więc jeżeli po smacznym niedzielnym obiedzie będziecie mieli ochotę na właśnie ten deser pełny owoców, będziecie musieli pomyszkować  w swej okolicy , by zanleźć restaurację, w której go oferują. Nasza strona internetowa o wiele ułatwi wam te poszukiwania – i będziecie mogli poczęstować się tym deserem bez stania przy rozpalonym piekarniku.
Migdałowa kruszonka jest karkonoskim przepisem i  najlepiej sprawdza się z  borówkami, śliwkami ale pasuje również do zwykłego maku.

Rogaliki waniliowe

Czeskie panie domu, także w dzisiejszych czasach, na Boże Narodzenie pieką tradycyjne ciasteczka.  Niektórym udaje się przygotować na święta nawet 30 rodzajów ciasteczek. Większość gospodyń pozostaje jednak przy kilku rodzajach, wśród których nie może zabraknąć rogalików waniliowych z ciasta maślanego z orzechami. 

Na Boże Narodzenie rogaliki waniliowe piecze się chyba w każdej rodzinie. Ciasteczka te z pewnością należą do ulubionych przysmaków świątecznych. Przygotowywane są już w połowie grudnia i przechowywane w pudełeczkach aż do świąt, odpowiednio zabezpieczone przed domowymi łasuchami.   
Rogaliki waniliowe
(około 60 sztuk)


 

Wykrawane pierniczki bożonarodzeniowe

Pierniki pieczono w Czechach już w średniowieczu. Wymagały używania drogich przypraw i zdolności kulinarnych, więc piekli je tylko najlepsi kucharze. W domach pierniki zagościły dopiero pod koniec XVIII wieku. Na Boże Narodzenie zaczynano je wypiekać już na początku Adwentu. Istnieje wiele przepisów na pierniki, polecamy jeden z nich. Po upieczeniu ciasteczka są miękkie, więc aby nie wyschły należy je przechowywać w zamkniętym pudełku. 
 

Karkonoskie kyselo

Szybkie przygotowanie, pikantny kwaskowaty smak i obfitość witamin- to królowa karkonoskich zup. O tym, jak była rozpowszechniona, świadczy zwrot, że z kyselem się wstawało i kładło się spać. Podstawowym składnikiem są kuropatwy strzelone motyką. Nie obawiajcie się- chodzi oczywiście o ziemniaki!

Drożdżówki weselne

Czerwiec to miesiąc ślubów. W maju ślubom bronią przesądy, w lipcu są burze i zła pogoda, w sierpniu doskwierają upały albo silny wiatr. Nie ma się więc czemu dziwić, że wiele narzeczonych wybiera właśnie czerwiec z przyjemną i niezmienną pogodą.
Ze ślubem tradycyjnie wiąże się wiele tradycji. Chyba najbardziej rozpowszechnioną tradycją w Czechach jest pieczenie drożdżówek weselnych. W większości rodzin przywilej ich pieczenia należy do mamy panny młodej. Często z tej okazji spotykają się również babcie i koleżanki. Jednak pannna młoda nie powinna by uczestniczyć w ich pieczeniu, ponieważ podobno miałaby płaczliwe dzieci i żyłaby w ubóstwie.
Istnieją różne rodzaje drożdżówek- te, którymi zaprasza się na wesele (piecze się je trzy tygodnie przed ślubem), te, którymi oznajmia się o przyszłym ślubie (piecze się je tydzień przed ślubem dla dalszych krewnych, którzy nie są zaproszeni na wesele) i te, którymi obdarowywuje się gości weselnych po ślubie. Ciekawostką są drożdżówki rogowe. Według jednej tradycji chodzi o te pieczone w rogu blachy do pieczenia. Druga tradycja mówi o drożdżówkach w kształcie wiatraku z różnym nadzieniem w każdym rogu. Ten, kto zje taką drożdżówkę, ożeni się albo wyjdzie za mąż do roku. Na Morawach były pieczone zarówno malutkie drożdżówki, jak i tak duże, że było potrzeba dwu mężczyzn, żeby je nieść. W etnograficznym regionie w okolicach wioski Doudleby piekły się piętrowe drożdżówki, a w Ziemi Chodskiej przyrządzano je z wiązanką rozmarynu…
Drożdżówki powinny zawierać przynajmniej trzy rodzaje nadzienia, ciasto  może być kruche albo drożdżowe, istnieją drożdżówki z nadzieniem, kruszonką, z dżemem śliwkowym oraz kruszonką i serem. Najważniejsze to nie oszczędzać na składnikach i mieć uczucie radości z pieczenia!

Mięso wołowe z imbirem

Aromatyczny przysmak z czerwonego mięsa jest wart grzechu! Pikantna pieczeń z imbirem znakomicie smakuje z knedlami ziemniaczanymi. Danie należy do przysmaków regionalnych  Wysoczyzny. 
 

Królik z czulentem

Jak wiemy, czulent to tradycyjna potrawa żydowska, przygotowana z grochu i kaszy. Jak smakuje w połączeniu z czeskim królikiem?  Spróbuj, potrawa jest łatwa i szybka w przyrządzeniu. Przysmak z regionu pilzneńskiego.
 

Kołacz chodski

Królik w śmietanie

Mięso królicze z dodatkiem ziół i boczku, smakuje wybornie. A ponieważ jesteśmy na południowych Morawach, w delikatnym sosie śmietanowym nie może zabraknąć wina.  
 

Podroby gęsie z papryką

Gęś jest tradycyjną potrawą przygotowywaną na Świętego Marcina. Warto także spróbować podrobów gęsich w delikatnym sosie paprykowym. Smakują znakomicie z knedlami bułczanymi lub kluskami ziemniaczanymi. Danie to pochodzi z regionu Czech Wschodnich. 
 

Jagody – niebieskie leśne skarby

Niemal każdy Czech uwielbia zbierać grzyby i jagody. Mają one wyjątkowy smak i dobry wpływ na  organizm. Zawierają duże ilości witamin i minerałów oraz mają właściwości antyoksydacyjne.  Najczęściej spożywa się je na słodko, zarówno w ciepłych, jak i zimnych potrawach. 
Popularne są na przykład słodkie knedle jagodowe czy fantastyczne kołacze jagodowe. 

Istnieje wiele przepisów na kołacze, zarówno z ciastem drożdżowym, jak i kruchym. Do nadzienia, oprócz jagód, możemy dodać twaróg, orzechy czy inne owoce. Ukoronowaniem wypieku będzie drobna kruszonka z migdałami, makiem lub orzechami. 

Kołacz jagodowy

Kacze piersi po szumawsku

Nietradycyjny sposób przyrządzenia kaczki różni się od klasycznego wariantu z kapustą i knedlem. Z pewnością przypadnie do gustu miłośnikom lekkiej kuchni. Słodkawy smak suszonych owoców i wina deserowego, doskonale przeplata się z mięsem kaczym. Temu daniu żaden smakosz się nie oprze! Specjalność z regionu Szumawy. 
 

Czeskie knedle

Knedle należą do najpopularniejszych dodatków w kuchni czeskiej. Typowe są także dla kuchni austriackiej i bawarskiej, gdzie serwowane są jako gnocchi, podobnie jak w kuchni włoskiej, węgierskiej czy słoweńskiej. Także słowackim haluszkom jest blisko do knedli. Dawniej knedle serwowano jako danie główne (zwłaszcza w biedniejszych regionach). W ten sposób powstały na przykład południowoczeskie drbáky, szumawskie bosáky czy wołoskie šulánky z makiem.
 

Szumawska kulajda z jajkami w koszulkach

Znanym faktem jest, że Czesi  są narodem, który uwielbia zbierać grzyby. W odróżnieniu od innych państw, z lasów czeskich można sobie odnieść tyle grzybów, ile się znajdzie. Jak gotowanie dań z grzybami, tak grzybobranie uważane są w Czechach za tradycje. Dużo Czechów już od lat dzieciństwa chodzi do lasu zbierać grzyby, maliny czy leśne jagody. I właśnie dzięki temu, większość fanów grzybobrania jest w stanie rozróżniać pomiędzy grzybami jadalnymi a niejadalnymi lub nawet grzybami trującymi, i potrafią ugotować z nich mnóstwo pysznych dań. 
Kulajda to zupa grzybowa, która gotowana jest w różnych wersjach w całym kraju od Szumawy po Karkonosze, na Morawie Środkowej i w Jesionikach. Sposób gotowania inny jest nie tylko w różnych regionach kraju, ale nawet każda rodzina gotuje zupę trochę inaczej. Niektórzy wolą smak bardziej śmietankowy czy bardziej słodki, inni znów lubią zupę o smaku bardziej kwaśnym. Kiedy urośnie dużo grzybów, to gorąco polecamy wypróbować  wszystkich smaków i rodzajów kulajdy. We wrześniu sezon grzybobrania kulminuje.
Wielką zaletą właśnie tej zupy jest to, że świetnie smakuje jak latem, kiedy gotowana jest z grzybów świeżych, tak zimą, ugotowana  z grzybów suszonych. 

Staroczeskie bociany z makiem

Tradycyjny staroczeski przepis na słodki przysmak. 
 

Farsz z soczewicy i kaszy jaglanej

Nasi przodkowie nie znali suplementów diety ani kuracji oczyszczających, a mimo to nie mieli problemów z układem trawienia, tak jak obecnie wielu z nas. Dużą rolę w ich jadłospisie odgrywały bowiem warzywa strączkowe i nasiona. Polecamy zdrowe danie zawierające delikatną soczewicę i niezbyt popularną kaszę jaglaną, tradycyjny przysmak z regionu Moraw Południowych. 
 

Gotowany ozór wołowy w sosie sardelowym

Danie to nie wzbudza Twojego entuzjazmu? Polecamy spróbować, na pewno nie pożałujesz. Ozór wołowy należy nie tylko do rarytasów, ale zawiera także małą ilość kalorii. Tylko uwaga – sos sardelowy ze śmietaną nie jest dietetyczny… Danie należy do specjalności kuchni Moraw Północnych. 
 

Pstrągi nadziewane grzybami

Pstrągi z grzybami to dobry pomysł zarówno na niedzielny obiad, jak i na party przy grillu. Przygotowanie tej zdrowej i smacznej potrawy zajmie najwyżej pół godziny. Prezentowany przepis pochodzi z Szumawy. 
 

Gulasz praskiego rzeźnika

Zastanawiasz się, jaka jest różnica między zwykłym gulaszem wołowym a tym, który prezentujemy w naszym przepisie? Podstawowe składniki są takie same, ale w gulaszu praskiego rzeźnika znajdzie się dodatkowo delikatna szynka i aromatyczna kiełbaska, a także chrzan i chrupiąca cebulka. Z pewnością posmakuje każdemu łasuchowi. Regionalny przysmak z Pragi. 
 

Hronovská pieczeń wieprzowa na imbirze

Lekko piekący imbir, słodki miód i aromat goździków dodadzą mięsu wieprzowemu egzotycznego smaku. Ale jak przystało na danie czeskie, nie może zabraknąć poczciwej duszonej kapusty i domowych knedli ziemniaczanych. Dłuższy czas przygotowania wynagrodzi wspaniałe przeżycie kulinarne! Tradycyjne danie regionalne Czech Wschodnich. 
 

Zwitek litoměřicki

Zgrabnie zwinięty plaster mięsa, z parówką i kapustą w środku, z pewnością zadowoli każdego smakosza. Dzięki sokowi z kapusty, mięso będzie kruche i uzyska kwaskowaty smak. Polecamy podawać z ziemniakami. Danie jest specjalnością z regionu północno-zachodnich Czech. 
 

SERDELKI – tradycyjny przysmak

Latem lubimy grillować czy rozpalać ogniska i opiekać różne przysmaki. W Czechach królują pieczone serdelki. W czeskim jadłospisie serdelki pojawiły się po raz pierwszy na Wystawie Jubileuszowej w Pradze w roku 1891. Są to tradycyjne czeskie wędliny, wpisane w roku 2011 przez Komisję Europejską do rejestru tradycyjnych specjalności. Dobry serdelek powinien zawierać 50 procent mięsa wołowego z młodych zwierząt, 20 procent mięsa wieprzowego oraz 30 procent pokrojonej w kostkę słoniny. Właściwe opiekanie serdelków jest prawdziwą sztuką. Najpierw należy ponacinać je na krzyż z obu stron, do około 1/3 ich długości, aby mogły się porządnie ogrzać, dlatego początkowo opiekamy je w większej odległości od płomieni. A gdy zacznie kapać tłuszcz, serdelki zaczną się „pocić“, zbliżymy je do ognia na około 10 cm i stale obracając, dopieczemy na złoty kolor. Serdelki zagryzamy świeżym chlebem. Nie może oczywiście zabraknąć musztardy i dobrego piwa! Ze świeżych serdelków przygotowuje się znakomitą przekąskę do piwa, zwaną „topielce“, czyli serdelki marynowane z cebulą. Popularna jest także pyszna sałatka z serdelków. 
 

Wróbel morawski

Niektóre potrawy są tak związane z kuchnią narodową, że nawet trudno jest przetłumaczyć ich nazwę na inne języki. Morawski wróbel mógłby stanowić taką zagwozdkę, ale patrząc na składniki tej potrawy, nie mamy wątpliwości, że chodzi o pieczone mięso wieprzowe ze szpinakiem lub kiszoną kapustą i knedlami ziemniaczanymi.  Jest to przysmak morawski. 
 

Zdrowie od pogan

Czeska nazwa gryki (pohanka) pochodzi od ludów, które przywiozły ją do Europy. Tak, byli to poganie, Tatarzy. Czesi zaczęli uprawiać grykę w XII wieku, początkowo jako paszę, dopiero w XV wieku pojawiła się także na talerzach. Mieloną grykę dodawano do chleba, służyła jako zaprawa do zupy, jedzono kaszę gryczaną na słodko i słono. W ubiegłym wieku jednak ta bardzo zdrowa roślina zbożowa, zawierająca wyjątkową ilość rutyny wzmacniającej naczynia krwionośne, niemal zniknęła z naszych stołów. Z pewnością jest to duża strata. Gryka jest zdrowa, nie obciąża naszego organizmu, ponieważ nie zawiera glutenu. W kuchni czeskiej występuje w wielu przepisach, zwłaszcza pochodzących z Moraw. Jeśli masz ochotę spróbować, polecamy regionalny przysmak morawski, valašský kontrabáš. 

Valašský kontrabáš

Škubánky

Škubánky to tradycyjne postne danie, popularne w całych Czechach. W zależności od regionu, serwowane są z makiem lub z powidłami, polane masłem lub smażone na smalcu. Mają także różne regionalne nazwy: trpálky na wschodzie Czech, šuska i šuterka na Ziemi Táborskiej. Znane są też pod nazwą  kucmouch.
 

Ulubiony czeski smażony ser

Czescy kucharze dzielą się na dwa obozy, jedni uważają smażony ser za niegodny miejsca w karcie menu, inni wprost przeciwnie – uważają go za jedno z najważniejszych dań kuchni czeskiej.   Czesi, zarówno dorośli, jak i dzieci, kochają swój smażony ser i często zamawiają go w restauracjach.  Jeśli jest odpowiednio przygotowany, z dobrej jakości sera, smakuje znakomicie i urzeknie niejednego obcokrajowca. 
 

Morawska zupa cebulowa z mięsem wędzonym

Morawska zupa cebulowa z mięsem wędzonym
Czy wiecie, że zupa cebulowa pochodzi z Francji? Być może przepis na nią pozostawił jakiejś skrzętnej, morawskiej gospodyni jeden z żołnierzy napoleońskich, podczas powrotu z bitwy pod Austerlitz. A może potrawa ta była znana na Morawach już wcześniej?  Ważne, że smakuje znakomicie!  Zupa cebulowa należy do regionalnych przysmaków południowych Moraw

Wiejska zupa ziemniaczana

Wiejska zupa ziemniaczana
Delikatna zupa ziemniaczana z regionu Jesioników, pachnąca boczkiem, z dodatkiem podsmażonych ziemniaków.
 

Rosół z pietruszkowymi kluskami lanymi

 Rosół z pietruszkowymi kluskami lanymi
Lubisz kluski lane? Z dodatkiem pietruszki, w tradycyjnym rosole wołowym smakują znakomicie. Warto ten przepis zachować w swojej książce kucharskiej. Potrawa ta jest regionalnym przysmakiem z okolic Pragi.
 

Podwójna kura

Zastanawiasz się, jak włożyć jedną kurę w drugą? Nie obawiaj się, nie musisz wykonywać tak skomplikowanych czynności. Danie to przygotujesz z jednej sztuki drobiu. Tajemnica polega na sposobie przyrządzenia mięsa. Jedną połowę kury naszpikujesz boczkiem i upieczesz w piekarniku, a drugą połowę w tym czasie udusisz na maśle. Danie to należy do regionalnych przysmaków wschodnich Czech.
 

Placki ziemniaczane z sosem kapuścianym

Usmażone na złoty kolor placuszki ziemniaczane ozdobimy sosem kapuścianym z dodatkiem grzybów, boczku i śmietany. Regionalna potrawa z Wysoczyzny.   
 

Medalioniki jagnięce z warzywami

Jagnięcinę jadano już w młodszej epoce kamienia. Nie będziemy jednak opiekać mięsa na ogniem. Nasz przepis jest łatwy do wykonania, wystarczy kuchenka i głębsza patelnia. Danie o delikatnym aromacie i wyśmienitym smaku zadowoli każdego smakosza. Regionalna potrawa z środkowych Moraw.
 

Guzik


 Nie będziemy wykonywać prac krawieckich, ale skupimy się na gotowaniu. Naleśnikowy „tort“, przekładany warstwami szpinaku i móżdżku cielęcego, ukoronuje polewa ze startego sera, który podczas zapiekania, apetycznie się roztopi na potrawie. Tylko podziel się koniecznie tym przysmakiem, aby nie pękł ci guzik w spodniach! Danie pochodzi z środkowych Moraw. 

Gulasz wołoski


Prawdziwy gulasz najlepiej gotuje się w kociołku na ognisku, nabiera wówczas niepowtarzalnego, wędzonego smaku, jednak nawet ten ugotowany w domu na zwykłej kuchence, z pewnością będzie wyśmienity.
 

Biała fasola na kwaśno


Fasola dzięki zawartości witamin i składników mineralnych jest zdrowym posiłkiem. Przygotowana w wersji na kwaśno, z pewnością zasmakuje każdemu. Podajemy ją ze smażonymi krążkami cebuli i jajkiem sadzonym. Regionalny przysmak z Wysoczyzny.     
 

Piwo czyli płynny chleb

Piwo jest czeskim napojem narodowym. Miłość do niego Czesi odziedziczyli z pewnością po swych przodkach, którymi byli wielcy miłośnicy piwa Celtowie, a później także Germanie. Czesi uwielbiają piwo, wypijają najwięcej na świecie tego napoju, aż 141 litrów na osobę na rok. Picie piwa ma w Czechach długą tradycję. Pierwsze pisemne wzmianki o jego warzeniu pochodzą z roku 990 n.e.  Pierwszy czeski browar w praskim klasztorze na Břevnovie powstał już w roku 993. Obecnie w Czechach znajdziemy ponad 440 dużych i małych browarów, które warzą ponad 21 milionów hektolitrów piwa. W roku 2010, na podstawie ogólnokrajowej ankiety, piwo zostało uznane za jeden z Siedmiu Cudów Czech.

Jakie piwa warzy się w Czechach?
Warto wiedzieć, że to właśnie Czesi dali światu najpopularniejszy rodzaj piwa, czyli jasne piwo, tak zwany lager dolnej fermentacji, warzony według przepisu pilzneńskiego z roku 1842, Pilsner Beer. W piwach dolnej fermantacji przeważa zapach i smak słodu jęczmiennego, a także gorzkich i aromatycznych wyciągów z chmielu. Najsłynniejszą marką tego rodzaju piwa jest z pewnością Pilsner Urquel. Kolejnym wielkim czeskim producentem piwa jest Budvar, którego jasny lager  Budweiser Budvar warzy się w Czeskich Budějovicach już od roku 1895. w dużych i małych browarach w Czechach warzy się wiele rodzajów różnych piw. W restauracjach możemy spróbować piwa jasnego i ciemnego, mocniejszego i słabszego, piw specjalnych, drożdżowych, filtrowanych i niefiltrowanych. Każdy miłośnik tego zdrowego napoju z pewnością wybierze odpowiedni dla siebie rodzaj. Tak, piwo jest zdrowe, zawiera bowiem duże ilości witaminy B, liczne składniki mineralne i przeciwutleniacze.

Jak powinno się serwować piwo? Czeskie lagery powinny mieć przy podawaniu temperaturę 5-7°C, piwa ciemne 12°C. Właściwie nalane czeskie piwo musi mieć gęstą pianę. Nie tylko zdobi ona piwo, ale także chroni je przed kontaktem z powietrzem, które powoduje szybkie unikanie aromatu. Piwo wykorzystuje się także do przyrządzania potraw, polewa się nim mięso podczas pieczenia. W regionie pilzneńskim popularna jest także wspaniała zupa piwna.
 

Zupa Kulajda

Kulajdę przyrządza się w różnych wersjach, od Szumawy po Karkonosze, na Morawach Środkowych i w Jesionikach. Tam często ziemniaki gotuje się oddzielnie i zalewa zupą dopiero na talerzu. W każdym regionie, a nawet w każdej rodzinie zupę tę przygotowuje się trochę inaczej. Niektórzy lubią bardziej śmietanowy i słodki smak, inni wolą wyraźnie kwaśny. Jeśli będzie grzybny rok, polecamy poeksperymentować.  Zupa smakuje znakomicie zarówno latem, przygotowana ze świeżych grzybów, jak i zimą, z suszonych.
 

Koper w kuchni czeskiej

Koper jest wiosennym, silnie aromatycznym ziołem i podobnie jak kolendra, ma swych amatorów i przeciwników. Popularnym w Czechach speciałem z kopru jest słodko-kwaśny  sos koperkowy, serwowany z gotowanym mięsem wołowym lub jajkami na twardo. Kolejną ulubioną potrawą z dodatkiem koperku jest znakomita, gęsta zupa Kulajda. Kopru nie może zabraknąć w marynowanych ogórkach. Niewiele osob wie, że czeskie prababcie używały jako przyprawy także nasion kopru, które w smaku przypominają kmin rzymski. Bez nich nie obeszła się pieczeń wieprzowa i barania, dodawano je także do nadzienia, ucierano do twarogu, który dzięki temu nie pleśniał. Jako jedno z niewielu ziół, koper ma silne właściwości antybakteryjne  i może podobno zwalczyć nawet gronkowca złocistego. Arabowie dodawali koper do wina, aby po drodze nie zepsuło się i do mleka, aby szybko nie zkwaśniało.
 

Czerwony przysmak w knedlach

Rozpoczyna się już sezon czerwonych, soczystych truskawek, które obok jabłek, należą do najbardziej lubianych owoców w Czechach. Poeci zachwycali się truskawkami już przed 2000 lat, ale aż do XVIII wieku Europa nie znała ogrodowych truskawek. Sprzedawano tylko poziomki, które uprawiali niektórzy ogrodnicy lub zbierane były w lesie.  Dopiero w roku 1714 pewien francuski oficer przywiózł  z Ameryki Południowej pięć pierwszych sadzonek truskawek.

Truskawka jest nie tylko smaczna, ale także bardzo zdrowa. Zawiera więcej witaminy C niż cytryna oraz dużą ilość witamin A, B i B2. Truskawki w czeskiej kuchni mają wiele zastosowań. Najpopularniejsze i najbardziej lubiane są chyba jako nadzienie słodkich knedli. Wykonuje się je z serowego, drożdżowego i parzonego ciasta. Najpopularniejsze są z nadzieniem truskawkowym, ale w niektórych regionach serwuje się je bez nadzienia, polane tylko rozgniecionymi truskawkami z cukrem. Knedle posypuje się tartym twarogiem i cukrem pudrem oraz polewa roztopionym masłem. Serwowane są jako danie główne lub ciepły deser.


 

Jaka jest czeska kuchnia?

Ziemie czeskie zawsze obfitowały w lasy, rzeki i stawy rybne, dlatego tradycyjna kuchnia czeska zawiera mnóstwo przepisów na dania z dziczyzny i ryb. Gęste lasy dębowe wykorzystywane były do hodowli prosiąt, dlatego mięso wieprzowe jest podstawą wielu czeskich specjałów. 

Czeska kuchnia należała raczej do europejskich, niż do typowo słowiańskich, dzięki położeniu Czech w sercu Europy. Bogaty dwór królewski i cesarski, międzynarodowe związki małżeńskie czeskiej szlachty, wzbogacały czeską kuchnię i sprawiały, że szczyciła się ona najwyższym, środkowoeuropejskim poziomem. Czeska kuchnia i czescy kucharze, którzy służyli na szlacheckich dworach, a później czeskie dziewczęta pracujące jako kucharki w różnych częściach Europy, były poważane i chętnie zatrudniane.

Bogata i prosta
Niewiele kuchni na świecie łączy zarówno dania, które serwowano tylko na stołach bogaczy, jak i proste potrawy, spożywane przez ubogich. Dlatego czeskim specjałem jest zarówno pieczeń wieprzowa, jak i zwykły placek ziemniaczany. Właśnie niedostatecznej ilości mięsa czeska kuchnia zawdzięcza tradycyjne knedle owocowe czy pączki z powidłami i owocowe kołacze. 

Królują knedle
Tradycyjna kuchnia czeska oferuje mnóstwo znakomitych sosów, które nie mogą się obejść bez knedli. Mimo, że o ich pochodzenie spierają się Czesi, Austriacy i Niemcy, tylko w Czechach do dziś znajdziemy knedle w menu każdej restauracji i w domu na talerzu. Każda restauracja w Czechach oferuje zawsze kilka rodzajów knedli bułczanych i ziemniaczanych. Do pieczonej kaczki w restauracji zaproponują nam zwykle oba rodzaje knedli i co najmniej dwa rodzaje duszonej kapusty. Knedle bułczane serwowane są do pieczeni wołowej w sosie śmietanowym, tak zwanej svíčkovej. Knedle ziemniaczane stanowią dodatek do znakomitego mięsa wędzonego w sosie chrzanowym. Kto lubi słodkie dania, powinien spróbować knedli owocowych z masłem i twarogiem lub posypanych makiem.

Zioła i przyprawy
Popularną przyprawą w Czechach i na Morawach jest kminek i majeranek, dziczyzna natomiast nie obejdzie się bez jałowca. Ulubione zioła to pietruszka, szczypiorek i lubczyk. Popularny w kuchni czeskiej jest oczywiście także czosnek.

Chleb i bułki
Czeski chleb ma ciemniejszą barwę, pieczony jest z mąki żytnej lub mieszanej z pszenną. Do ulubionych należy chleb na zakwasie żytnim, który nadaje mu wilgotność i kwaśny smak. Na czeskich stołach nie brakuje także rogalików i bułek z solą i kminkiem.
Nieprawda, że czeska kuchnia jest ciężka i tucząca, do takich należą tylko dania świąteczne, tak jak w każdej narodowej kuchni. Czeska kuchnia zna także mnóstwo lekkich i zdrowych dań warzywnych, z mięsem z kurczaka, indyka i królika. Jeśli chcemy „spróbować Czech“, wybierzmy się do restauracji, które serwują najlepszą czeską kuchnię. Przy wyborze restauracji, zwróćmy uwagę, czy posiada ona logo Czech Specials.
 

Unikatowe serki ołomunieckie

Początkowo ten tradycyjny, dojrzewający czeski ser, zwany „tvarůžek“ lub  potocznie „syreček“, zaciekawi nas swoim specyficznym zapachem, który jest wyjątkowo intensywny. Jeśli jego woń nie zniechęci nas i zdecydujemy się go spróbować, odczujemy całą symfonię smaków.
Ser, serek, twaróg popularne były już w średniowieczu w kuchni staroczeskiej.  W najstarszych wzmiankach z roku 1452  występują już jako popularne danie. Informacje o serkach pojawiają się także w inwentarzu spadkowym z Ołomuńca z roku 1583. Prawdopodobnie handlarzom ołomunieckim zawdzięczają swą nazwę „serki ołomunieckie“, chociaż większość produkowana była w okolicznych miejscowościach jako „wiejskie twarożki“.
  
W archiwach z przełomu XVII i XVIII wieku występują informacje świadczące o  popularności serków w ówczesnych jadłospisach. Zyskały one także światową sławę; otrzymały znaczące wyróżnienie na międzynarodowej wystawie w Wiedniu w roku 1872.  W czerwcu 2010 roku Serki Ołomunieckie  zostały objęte ochroną Unii Europejskiej (PGI). W muzeum serków w Lošticach możemy poznać ich historię i produkcję. 
Serki produkowane są z odtłuszczonego twarogu, posiadają znaczące wartości odżywcze – niską zawartość tłuszczu i są bogate w białko i wapń. Tradycyjnie spożywa się je posmarowane na świeżym chlebie z masłem, można nadziewać nimi mięso, smażyć lub sporządzać różne pasty do kanapek. W Czechach serków nie popija się winem, lecz znakomitym piwem. Poniżej podajemy przepis na pastę serową.
 

Zapisz się do newslettera

Zapisz się na nasz newsletter, a my powiadomimy Cię, gdy dodawane są nowe artykuły

Ostatnio dodane artykuły